Στόχος αυτού του σεμιναρίου είναι να προσφέρει έναν χώρο όπου, ως επαγγελματίες, μπορούμε να εξερευνήσουμε, να βιώσουμε και να αναστοχαστούμε πάνω στο ερωτικό: Με ποιους τρόπους εμφανίζεται ή απουσιάζει στον δικό μας θεραπευτικό χώρο;
Χωρίς να έχουμε ορίσει πιο συγκεκριμένα τι εννοούμε με τον “έρωτα” και το “ερωτικό”, φυσικά μάλλον θα παρερμηνευθούμε και θα πυροδοτηθούμε από τις διαφορετικές ερμηνείες και ορισμούς.
Αυτό ήδη μας λέει κάτι για την ευαίσθητη και φορτισμένη φύση του θέματος για όλους μας. Προτιμώ να χρησιμοποιώ τον όρο “ερωτικό” αντί για “σεξουαλικότητα”, επειδή για μένα φέρει μια πολύ ευρύτερη, βαθύτερη και όχι αποκλειστικά σεξουαλική σημασία, η οποία είναι γεμάτη πάθος, ζωτικότητα και οικειότητα· όλα αυτά τα στοιχεία μπορούν να είναι παρόντα και σε έντονο βαθμό σε μια σχέση μαζί ή χωρίς ξεκάθαρη σεξουαλικότητα.
Συνήθως, όταν το ερωτικό προκύπτει ως θέμα στην ψυχοθεραπεία, η εποπτική ερώτηση είναι η εξής: Γιατί αναδύεται, γιατί είναι παρόν; Κάνουμε αυτές τις ερωτήσεις γιατί είμαστε συνηθισμένοι να βλέπουμε το ερωτικό ως ένα πρόβλημα στην ψυχοθεραπεία.
Σε αυτό το σεμινάριο θέλουμε να κάνουμε επίσης την αντίστοιχη αντίστροφη ερώτηση: Γιατί να μην είναι παρόν το ερωτικό, στον θεραπευτικό χώρο, ανάμεσα σε θεραπευόμενο και θεραπευτή; Ενδεχομένως, αυτό είναι ένα χειρότερο πρόβλημα.
Όπως περιγράφω στο συνοδευτικό άρθρο, η σημασία που ένας θεραπευτής μπορεί να δώσει στο ερωτικό ως μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας έχει μια μεγάλη, συλλογική ιστορία στο επάγγελμά μας που φθάνει μέχρι την ανακάλυψη της μεταβίβασης από τον Freud και ειδικά της ερωτικής μεταβίβασης. Όπως υποστηρίζω στο άρθρο, το σοκ του Freud από την απειλητική δύναμη του ερωτικού δημιούργησε μια αμυντική αντίδραση που έχει απολιθωθεί στο πλαίσιο και στους κανόνες της ψυχανάλυσης και της σύγχρονης ψυχοθεραπείας. Όλοι μας ως θεραπευτές και κατ’ επέκταση οι θεραπευόμενοί μας, ακόμα υποφέρουμε και διαιωνίζουμε την άλυτη φύση αυτής της σύγκρουσης από την οποία κατάγεται το επάγγελμά μας, όπως μας έχει παραδοθεί, γενιά σε γενιά, με έναν άπεπτο και ανεπεξέργαστο τρόπο.
Αυτό το σεμινάριο έχει ως στόχο να γίνει μια ευκαιρία να επανεξετάσουμε και επαναπροσεγγίσουμε όλες τις υποθέσεις, οδηγίες και τρόπους εργασίας που παίρνουμε δεδομένους ως συλλογικές συνήθειες σε όλες τις ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις. Ίσως σήμερα, 100 χρόνια μετά τον Freud, με το όφελος της μεταγενέστερης συσσωρευμένης έρευνας, εμπειρίας και γνώσης του επαγγέλματος του τελευταίου αιώνα, είμαστε σε μια καλύτερη θέση να προσεγγίσουμε από την αρχή αυτό το ευαίσθητο και φορτισμένο θέμα.
Χρειαζόμαστε να το κάνουμε, πιστεύω, γιατί το επάγγελμά μας έχει υιοθετήσει μια συστηματικά αμυντική στάση απέναντι στο ερωτικό στην ψυχοθεραπεία. Το να αναγνωρίζουμε και να εκτιμούμε τις συνηθισμένες αμυντικές στάσεις στους θεραπευόμενούς μας είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της δουλειάς μας, έτσι για να είμαστε συνεπείς και να αποφύγουμε το “δάσκαλε που δίδασκες…”, χρειάζεται να κάνουμε την αντίστοιχη εργασία και για τον εαυτό μας.
Αν δεν μπορέσουμε να φέρουμε το ψυχολογικό βάθος και την κατανόηση στην ομολογούμενη επικίνδυνη, σύνθετη, παράδοξη φύση του ερωτικού, μάλλον δεν θα τα καταφέρουμε να προσφέρουμε ένα ικανοποιητικά θεραπευτικό χώρο για τον ευρύτερο πληθυσμό, ο οποίος -παρά την υποτιθέμενη σεξουαλική απελευθέρωση των 60s- είναι πιο μπερδεμένος από ποτέ σε σχέση με την οικειότητα και τη σεξουαλικότητα, δημιουργώντας βαθύ και εκτεταμένο πόνο, σύγκρουση, αλλοτρίωση και ματαίωση εντός της ψυχής όπως και στις σχέσεις.
Στον χώρο της τραυματικής και τραυματισμένης σεξουαλικότητας και για τους άντρες και για τις γυναίκες και όλες τις διαφορετικές ταυτότητες φύλου, η αφοσιωμένη και γεμάτη πάθος θεραπευτική βοήθεια, είναι βαθύτατα αναγκαία και επιθυμητή.
Παρόλα αυτά, οι ψυχοθεραπευτικές μας εκπαιδεύσεις μας προετοιμάζουν στο ελάχιστο για τα πολύ πραγματικά θέματα της ζωής σε σχέση με το πάθος, τη σεξουαλικότητα και την ερωτική ζωτικότητα με τα οποία αγωνίζονται οι θεραπευόμενοι. Ας βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο να προετοιμαστούμε ως θεραπευτές για να συναντήσουμε και να σχετιστούμε με τους θεραπευόμενούς μας κατά τέτοιον τρόπο που να δικαιώνει αυτό το πιο ζωτικό και ταυτόχρονα πιο ευάλωτο ένστικτο που μας κάνει ανθρώπους.
Όπως περιέγραψα στο άρθρο, προτείνω η εξερεύνησή μας να ακολουθήσει τρεις χρήσιμες ανακαλύψεις:
-
Τις συγκρούσεις ανάμεσα στα διαφορετικά είδη αγάπης και τρόπων να αγαπάς.
-
Τα τραύματα της αγάπης – πώς η βιογραφία μας μας προετοιμάζει για αγάπη, οικειότητα και σεξ;
-
Το παράδοξο ανάμεσα στον εαυτό και στον άλλο και ανάμεσα στην υποκειμενοποίηση και αντικειμενοποίηση.