Στους ελληνιστικούς χρόνους η φιλοσοφία δεν ήταν μια θεωρητική συζήτηση αποστασιοποιημένη από τον κόσμο, την καθημερινή ζωή και τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων. Η φιλοσοφία ήταν ένα είδος τέχνης του βίου που αποσκοπούσε να δώσει στους μαθητές της τα διανοητικά και ηθικά εφόδια να κατακτήσουν την αυτογνωσία και κατόπιν την ευδαιμονία, την οποία αναγνώριζε ως το υπέρτατο αγαθό. Οι Επικούρειοι, οι Στωικοί και οι Σκεπτικοί αντιλαμβάνονταν τη φιλοσοφία ως επιστήμη ανάλογη με την ιατρική και ήταν λίγο-πολύ όλοι τους βέβαιοι ότι οι αρρώστιες που φέρνει στο φως και θεραπεύει είναι προπαντός αρρώστιες της πεποίθησης, της ψυχής: λάθος ιδέες για το τι αξίζει στη ζωή και τι έχει πραγματικό νόημα. Μέσα από τα κείμενα και τις θέσεις φιλοσόφων όπως ο Αριστοτέλης, ο Επίκουρος, ο Λουκρήτιος, ο Σέξτος Εμπειρικός, ο Χρύσιππος και ο Σενέκας θα προσεγγίσουμε πρακτικά τον φόβο του θανάτου, τον έρωτα, την οργή και την επιθετικότητα, τα πάθη στον ιδιωτικό και τον δημόσιο βίο. Όπως τονίζει η Martha Nussbaum στο βιβλίο της: Η θεραπεία της επιθυμίας, «Η ιδέα μιας φιλοσοφίας πρακτικής και ευεργετικής, μιας φιλοσοφίας που υπάρχει για χάρη των ανθρώπων, στρέφεται στις βαθύτερές τους ανάγκες και αντιμετωπίζει τα πιο πιεστικά τους προβλήματα βγάζοντάς τους από τη μιζέρια και προσφέροντας ένα μεγαλύτερο βαθμό ευδαιμονίας -τούτη η ιδέα μπορεί να καθηλώσει στη μελέτη της Ελληνιστικής Ηθικής έναν φιλόσοφο που αναρωτιέται τι σχέση έχει η φιλοσοφία με τον κόσμο». Ακολουθώντας τα χνάρια της Martha Nussbaum καθώς και άλλων σημαντικών μελετητών των μειζόνων φιλοσοφικών σχολών της Ελληνιστικής εποχής θα διαπιστώσουμε ότι είμαστε σε θέση να προβούμε σε μια θεμελιώδη διάκριση ανάμεσα στο «θέλω» και το «επιθυμώ» και τις πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες, δίνοντας νόημα στο βίο μας με έναν τρόπο που είναι ακόμη εν ισχύ. Το μάθημά μας θα οργανωθεί σε δύο περιόδους:
Α’ Χειμερινή περίοδος:
- Θεραπεία παθών
- Αριστοτελική ιατρική διαλεκτική
- Αριστοτελική προσέγγιση στην ηθική υγεία και τα συναισθήματα
- Επικούρεια ηθική και χειρουργική
- Θεραπεία για τον έρωτα, την εμμονή και την απέχθεια κατά τον Λουκρήτιο
- Θνητοί και αθάνατοι στον Λουκρήτιο
- Λόγος και όχι όπλα, θυμός και επιθετικότητα στον Λουκρήτιο
Β’ Εαρινή περίοδος:
- Σκεπτικισμός, ζωή χωρίς πεποιθήσεις
- Στωϊκή φιλοσοφία, η ενδυνάμωση και το αυτεξούσιο της ψυχής
- Στωϊκοί, το ξερίζωμα των παθών
- Αντιμετώπιση της οργής στον δημόσιο βίο κατά τον Σενέκα
- Ερπετά στην ανθρώπινη ψυχή και η Μήδεια του Σενέκα
- Θεραπεία των ανθρώπινων επιθυμιών
- Φιλοσοφία και ψυχανάλυση: αυτογνωσία, το νόημα της ανθρώπινης ζωής