Εισαγωγή
Η Εκπαίδευση Ενηλίκων είναι ένα είδος εκπαίδευσης που έχει πάρει μορφή και πραγματοποιείται κυρίως κατά τα τελευταία 20 χρόνια. Όρος «ομπρέλα» που συναντάται συνέχεια και περιλαμβάνει ημερίδες, σεμινάρια μικρής ή μεγάλης διάρκειας, μετεκπαιδεύσεις, επιμορφώσεις, εξειδικεύσεις, πιστοποιήσεις. Για ποιους λόγους όμως τελικά ισχυροποιήθηκε η θέση της Εκπαίδευσης Ενηλίκων στο χώρο της εργασίας και της εκπαίδευσης;
Αιτίες ανάπτυξης της Εκπαίδευσης Ενηλίκων
Η Εκπαίδευση Ενηλίκων είχε ως εναρκτήρια αφορμή τη βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των αδικημένων κοινωνικά τάξεων, των τάξεων εκείνων, που δεν είχαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν επαρκή μόρφωση είτε πανεπιστημιακής είτε τεχνολογικής φύσεως. Σήμερα, ωστόσο, η Εκπαίδευση Ενηλίκων δεν αφορά μόνο αυτές τις ομάδες, αλλά όλους τους ενήλικες.
Οι οικονομικο- τεχνολογικές εξελίξεις από τη μία και οι κοινωνικο-πολιτισμικές αλλαγές από την άλλη διαμόρφωσαν ένα τοπίο ανάγκης συνεχούς επιμόρφωσης και εκπαίδευσης. Για τους ενήλικες, η προσαρμογή στα συνεχώς μεταβαλλόμενα επαγγελματικά πλαίσια ήταν και είναι επιτακτική, γεγονός που εντείνει την ανάγκη ύπαρξης διά βίου εκπαίδευσης. Επιπλέον, η ολοένα και αυξανόμενη οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, η μετανάστευση και ο κοινωνικός αποκλεισμός ευάλωτων ομάδων δημιούργησαν ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον εργασίας, που απαιτεί ταχύτατους ρυθμούς παραγωγικότητας και προσαρμογής.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε την ανάγκη και το εσωτερικό κίνητρο για προσωπική καλλιέργεια, κάτι που, ίσως, να αποτελεί και τον σημαντικότερο λόγο ύπαρξης της Εκπαίδευσης Ενηλίκων.
Ο ενήλικας ως εκπαιδευόμενος
Οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένα στοιχεία, τα οποία και τους οδηγούν στην ανάγκη δια βίου εκπαίδευσης. Οι σύγχρονες απαιτήσεις και τα εσωτερικά τους κίνητρα δημιουργούν συγκεκριμένους στόχους. Άλλωστε έχουν ένα ευρύ και διαφορετικό φάσμα εμπειριών, που διακρίνεται από την ποικιλομορφία και διαφορετικές ανάγκες. Οι προσδοκίες τους λοιπόν είναι ήδη διαμορφωμένες, γι’ αυτό και επιλέγουν την κατάλληλη μορφή δια βίου εκπαίδευσης.
Εισερχόμενοι στην εκάστοτε μορφή έχουν την τάση να συμμετέχουν ενεργητικά στη μάθηση, κάτι που τους δίνει και κίνητρο να συνεχίσουν τη δια βίου εκπαίδευση. Λόγω προηγούμενων πολλαπλών εμπειριών και πιθανά εμποδίων που έχουν υπάρξει στη μάθησή τους, έχουν επιλέξει και αποκρυσταλλώσει τους τρόπους μάθησης, που μπορούν να ανταπεξέλθουν.
Προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης για τους ενήλικες
Προκειμένου να είναι αποτελεσματική η δια βίου εκπαίδευση για τους ενήλικες, η μάθηση οφείλει να ανταποκριθεί στους στόχους και τις προσδοκίες τους. Έτσι λοιπόν, οποιοδήποτε πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων θα πρέπει να βασίζεται στην ενεργητική συμμετοχή των ενηλίκων, μιας και αποτελεί χαρακτηριστικό τους, και να είναι δομημένο σύμφωνα με τις προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες αυτών, καθώς και τις ανάγκες τους, που τους οδήγησαν στην παρακολούθηση του προγράμματος. Οι τεχνικές και οι τρόποι μάθησης επιβάλλεται να είναι διαμορφωμένοι σύμφωνα με το υπόβαθρο και την ηλικία των εκπαιδευόμενων και να επιτρέπουν σε αυτούς την ανάληψη πρωτοβουλιών. Για τον λόγο αυτό οφείλεται και μία άψογη οργάνωση του προγράμματος. Τέλος, οι εκπαιδευτικοί στόχοι να είναι ξεκάθαροι και σαφείς και να γνωστοποιούνται στην αρχή του προγράμματος, έτσι ώστε οι εκπαιδευόμενοι να είναι σε θέση να γνωρίζουν αν αυτό αφορά και ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους.