Η Χλωμή Μπλε Κουκκίδα είμαι μια φωτογραφία της Γης που τραβήχτηκε το 1990 από το Voyager 1 από απόσταση ρεκόρ, δείχνοντας αμυδρά τον πλανήτη μας μέσα στο αχανές διάστημα. Μετά από αίτημα του Carl Sagan το Voyager, καθώς εγκατέλειπε το ηλιακό μας σύστημα, έστρεψε για μια τελευταία φορά τις κάμερες προς τη Γη, τραβώντας τη φωτογραφία, από την οποία εμπνεύστηκε ο τίλος του ομότιτλου βιβλίου.
"Το διαστημικό σκάφος ήταν πολύ μακριά από το σπίτι. Σκέφτηκα ότι θα ήταν καλή ιδέα, αμέσως μετά τον Κρόνο, να φροντίσουμε να λάβει μια τελευταία ματιά πίσω. Από τον Κρόνο, η Γη φαίνεται πολύ μικρή για το Voyager: Ο. πλανήτης μας θα ήταν ένα σημείο φωτός, ένα μοναχικό pixel, που δύσκολα διακρίνεται από τα άλλα σημεία φωτός του Voyager**: ...μια χλωμή μπλε κουκκίδα.... " (Carl Sagan). Το ομότιτλο βιβλίο του: Pale Blue Dot: A Vision of the Human Future in Space (1994) εμπνεύστηκε από την παραπάνω φωτογραφία.
Από αυτό το μακρινό σημείο, η Γη μπορεί να μην παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αλλά για εμάς, είναι διαφορετικά. Σκεφτείτε ξανά αυτήν την κουκκίδα. Αυτή είναι εδώ. Αυτή είναι το σπίτι. Αυτή είναι εμείς. Πάνω σε αυτήν, ο καθένας που έχετε αγαπήσει, όλοι όσους γνωρίζετε, ο καθένας για τον οποίο ακούσατε ποτέ, κάθε άνθρωπος που υπήρξε ποτέ, έζησε τη ζωή του. Το σύνολο της χαράς και της ταλαιπωρίας μας, χιλιάδες θρησκείες, ιδεολογίες και οικονομικά δόγματα, κάθε κυνηγός και συλλέκτης, κάθε ήρωας και δειλός, κάθε δημιουργός και καταστροφέας πολιτισμού, κάθε βασιλιάς και χωρικός, κάθε νεαρό ερωτευμένο ζευγάρι, κάθε μητέρα και πατέρας, κάθε ελπιδοφόρο παιδί, εφευρέτης και εξερευνητής, κάθε δάσκαλος ηθικής, κάθε διεφθαρμένος πολιτικός, κάθε σούπερ σταρ, κάθε ανώτατος ηγέτης, κάθε άγιος και αμαρτωλός στην ιστορία του είδους μας, έζησε εκεί – σε ένα μικρό μόριο σκόνης που αιωρείται σε μία ηλιαχτίδα.
Η Γη είναι μία πολύ μικρή σκηνή σε μία τεράστια κοσμική αρένα. Σκεφτείτε τα ποτάμια αίματος που χύθηκαν από όλους εκείνους τους στρατηγούς και τους αυτοκράτορες ώστε στη δόξα και στον θρίαμβο να μπορέσουν να γίνουν στιγμιαίοι άρχοντες ενός κλάσματος μίας κουκκίδας. Σκεφτείτε τις ατελείωτες βαναυσότητες που επέβαλαν οι κάτοικοι μίας γωνιάς αυτού του pixel στους κατοίκους κάποιας άλλης γωνιάς του. Πόσο συχνές οι παρεξηγήσεις τους, πόσο πρόθυμοι είναι να σκοτώσουν ο ένας τον άλλον, πόσο ένθερμο το μίσος τους. Η φανταστική σημασία που δίνουμε στον εαυτό μας, η αυταπάτη ότι έχουμε κάποια προνομιακή θέση στο σύμπαν, προκαλούνται από αυτό το σημείο χλωμού φωτός. Ο πλανήτης μας είναι μία μοναχική κουκκίδα στο μεγάλο περιβάλλον κοσμικό σκοτάδι. Στο σκοτάδι μας -μέσα σε όλη αυτήν την απεραντοσύνη- δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι βοήθεια θα έρθει από κάπου αλλού για να μας σώσει από τους εαυτούς μας.
Η Γη είναι ο μόνος κόσμος, μέχρι στιγμής, για τον οποίο είναι γνωστό ότι φιλοξενεί ζωή. Δεν υπάρχει πουθενά αλλού, τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον, όπου μπορεί το είδος μας να μεταναστεύσει. Είτε σας αρέσει είτε όχι, προς το παρόν, η Γη είναι το μέρος όπου θα κάνουμε την αντίστασή μας. Έχει ειπωθεί ότι η αστρονομία είναι μία ταπεινή εμπειρία που οικοδομεί χαρακτήρες. Ίσως να μην υπάρχει καλύτερη απόδειξη της ανοησίας των ανθρώπινων αλαζονειών από αυτήν τη μακρινή εικόνα του μικροσκοπικού μας κόσμου. Για εμένα, υπογραμμίζει την ευθύνη μας να αντιμετωπίσουμε πιο ευγενικά ο ένας τον άλλον, και να διαφυλάξουμε και να αγαπάμε τη χλωμή μπλε κουκκίδα, το μόνο σπίτι που έχουμε γνωρίσει ποτέ».
* Ο Carl Sagan Edward, Ph.D. (1934-1996) ήταν Αμερικανός αστρονόμος, αστροχημικός, συγγραφέας, και άκρως επιτυχημένος παρουσιαστής της αστρονομίας, της αστροφυσικής και των άλλων φυσικών επιστημών. Ήταν από τους πρωτοπόρος εξω-βιολογίας και προώθησε την αναζήτηση για Εξωγήινη Νοημοσύνη (SETI).
Έγινε παγκοσμίως γνωστός για το συγγραφικό επιστημονικό του έργο και για την από κοινού σύνταξη και την παρουσίαση της βραβευμένης τηλεοπτικής σειράς του '80 "Cosmos: A Personal Voyage", το οποίο έχει δει κατά περισσότερο από 600 εκατομμύρια άνθρωποι σε περισσότερες από 60 χώρες, καθιστώντας τη μία από της πιο δημοφιλής τηλεοπτικές σειρές ντοκυμαντέρ στην ιστορία. (Η σειρά είχε προβληθεί τη δεκαετία του '80 και στη χώρα μας).
Το Voyager 1** εκτοξεύτηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1977. Ο Καρλ Σάγκαν* ως μέλος της ομάδας, πρότεινε το Voyager να τραβήξει μια φωτογραφία της Γης από την άκρη του ηλιακού συστήματος. Πράγματι, στις 14 Φεβρουαρίου 1990, αφού το Voyager 1 ολοκλήρωσε την πρωταρχική αποστολή του, η NASA διέταξε το διαστημικό σκάφος να γυρίσει την κάμερα του προς τα πίσω, και να φωτογραφήσει τους πλανήτες του Ηλιακού μας Συστήματος από εκείνη τη μακρινή θέση.
Πηγή: Αντικλείδι